Dün kızıma lego parçalarından oluşan bir set aldım. Bu sabah beraber lego parçalarından kaleler yaparken birşeyin farkına vardım. Yazılım mühendisleri olarak çok soyut şeylerle ugraşıyoruz. Artık soyutluk seviyesi öyle bir hal almış ki, geçenlerde kendimi CPU içide yer alan registerlerin Assembler kullanılarak programlanmasından bahseden bir programcı hakkında “bu kadar low level işlerle uğraşılır mı ya” gibisinden düşünürken yakaladım. Her defasında soyutluk çıtasını bir kademe daha yukarıya çekmeye alışmış ben, somut olan ve ele alınıp, bir mikroskop altında görülebilecek olan CPU registerlerine ne kadar yabancılaşmışım! Bu verebileceğim örneklerden sadece bir tanesi.

İşler soyutlaşdıkça tüm resmi algılamak ve sistemleri modellemek belki daha da kolaylaşıyor, lakin temelde olup bitenleri anlamadığımız sürece, dünyanın en büyük finans krizine sebep olan bankacılardan bir farkımız kalmıyor. Onlarda ne yazik ki temelde çürük kredilerden oluşan yeni finans ürünleri oluşturarak, bilgisiz insanlara pazarladılar. Bu ürünleri kullanarak yeni finans ürünleri soyutladılar. Bu işlem, kimsenin içinde ne olduğunu anlamadığı finans ürünleri oluşana kadar devam etti. Sonuç malum!

Bunların lego ile ne alakası var diye düşünebilirsiniz. Yeni yetişen yazılımcıların OOP (Object Oriented Programming), modüler yazılım sistemleri, komponent tabanlı yazılım, kodun tekrar kullanımı (code reuse) gibi kavramları teorik ve pratik olarak kavramaları çok güç olabilir, çünkü bunlar ilk etapta elle tutulur, gözle görülür olmayan soyut kavramlar. Bu kavramları elle tutulur, gözle görülür hale getirebilseydik nasıl olurdu? Bunun için lego parçalarından faydalanabiliriz.

Siz daha önce bir yazılım sisteminin maketini elinizde tuttunuz mu? Bizler yazılım mimarilerini yazılım mimarlarının kağıtlar üzerinde çizdikleri kutucuklardan tanıyoruz. Bu iki boyutlu resimler örneğin kodun tekrar kullanımını bize ne kadar ifade edebiliyor?

Nasıl mimarlar tasarladıkları evlerin küçük maketlerini yapıyorlarsa, biz yazılım mühendisleri de legoları kullanarak oluşturmak istediğimiz yazılım sistemlerinin maketlerini oluşturabiliriz. Örneğin bir lego parçası tekrar kullanılabilir bir modülü simgeliyor olabilir. Yazılımcı bu lego parçasını eline alıp, sistemin değişik bölümlerinde tekrar kullanabilir. Bunu yaptığı esnada kodun tekrar kullanımının ne anlama geldiğini daha iyi anlayabilir, kodun tekrar kullamının getirdiği avantajları daha iyi görebilir. İnsan elinde tuttuğu üç boyutlu bir nesneyi daha kolay algılama eğilimi gösteriyor. Ben de dün kızımla beraber oynarken bunun farkına vardım. Lego parçalarını bir an için tekrar kullanılabilir yazılım modülleri olarak hayal ettim. Aynı renkte ve boyuttaki lego parçalarını değişik kalelerin (yazılım sistemi olarak düşünün) yapımında kullandım. Lego parçaları birer modül ve modülleri bir araya getirerek, değişik sistemler oluşturmak mümkün. Her defasında temel bir lego modülünü icat etmek zorunda kalmadan tekrar tekrar yeni bir sistemin inşasında kullanabiliyorum. İşte oluşturduğumuz yazılım sistemleri de bu prensibe göre inşa edilmeli. Yazılımda işin sırrı tekrar kullanılabilir modüllerde yatıyor.

Kanımca genç bir yazılımcıya bahsettiğim kavramları somutlaştırıp, eline alabileceği üç boyutlu nesneler olarak sunduğumuz taktirde, bu kavramların algılanması daha da somutlaşıyor. Belki yazılım maketleri oluşturmak yazılım mimarilerinin esnekliğini artırabilir. Ne dersiniz? Bu konu hakkında biraz kafa yormamız lazım!

EOF (End Of Fun)
Özcan Acar